دلون و دوبلورهایش
از زمان تولد دوبله در ايران تا امروز، يكي از نكات مهم و اساسي اين بوده كه آيا در همه فيلم‌ها و سريال‌هاي يك بازيگر، يك دوبلور ثابت صحبت كند يا گوينده بايد باتوجه به نقش بازيگر انتخاب شود؟ گروهي پيرو نظريه اول هستند بويژه اگر صداي يك دوبلور روي يك بازيگر جا بيفتد معتقدند گوينده را نبايد تغيير داد، گروهي نيز از نظريه دوم پيروي مي‌كند و حتي بعضي مدير دوبلاژها اگر چند فيلم يك بازيگر را دوبله كنند ، گويندگان متفاوتي را براي وي برمي‌گزينند . مثلا علي رضا باشكندي در چند ماه گذشته 4 فيلم از كوبا گودينگ جونيور دوبله كرده و گويندگي وي را به منوچهر زنده‌دل (2 فيلم)، شروين قطعه‌اي و بهرام زند سپرده است . مناسبات دوبله ، اين كه بعضي دوبلورها و مدير دوبلاژها حاضر به همكاري با يكديگر نيستند و بعضي از آنها با تلويزيون يا استوديوي خاصي همكاري نمي‌كنند و نيز خواست صاحبان فيلم‌ها و شركت‌هاي توزيع‌كننده آثار در شبكه نمايش خانگي و حتي خواست مسوولان واحد دوبلاژ تلويزيون از قديم تاكنون در تثبيت شدن يا نشدن يك دوبلور براي يك بازيگر موثر بوده است . آلن دلون از جمله بازيگران معروف و قديمي است كه بيش از 40 سال است فيلم‌هايش در ايران دوبله و نمايش داده مي‌شود . به گفته جلال مقامي فيلم « زماني كه دزد بودم » اولين اثري بود كه از آلن دلون دوبله شد و او با سرپرستي پورنگ بهارلو به جاي دلون صحبت كرد . براي فيلم بعدي از چند نفر خواستند تست بدهند . مقامي و كاووس دوستدار نپذيرفتند اما خسرو خسروشاهي و فريبرز دوستدار پذيرفتند و تست دادند و خسروشاهي انتخاب شد . جداي از روايت مقامي، روايتي هم هست كه مي‌گويد اولين فيلمي كه از دلون دوبله شد « روكو و برادرانش » بود كه دوستدار گويندگي كرد و خسروشاهي اولين بار در « رولز رويس زرد » به جاي اين بازيگر صحبت كرد و بعد از اين فيلم به گوينده ثابت وي تبديل شد . آلن دلون جزء خوش‌قيافه‌ترين بازيگران تاريخ سينماست و انتخاب مقامي و دوستدار كه صداهايشان جوان و شيك بود و به جاي بازيگران جوان زياد صحبت كرده بودند، انتخابي بديهي بوده است. شايد اگر دوستدار زنده مي‌ماند با آن صداي جاودانه‌اش باز هم به جاي دلون صحبت مي‌كرد و چه بسا به دوبلور ثابت وي تبديل مي‌شد . به هر حال صداي جوان و زيباي خسروشاهي با چهره و نقش هاي آلن دلون به خوبي هماهنگ شد به‌گونه‌اي كه اكنون صداي هيچ‌كس ديگري براي وي پذيرفتني نيست و بسياري از علاقه‌مندان دوبله، صداي خسروشاهي را با آلن‌دلون به ياد مي‌آورند، هر چند او به جاي داستين هافمن و آل پاچينو نيز زياد صحبت كرده است . در 30 سال اخير فقط 2 بار افراد ديگري به جاي دلون صحبت كردند، محمود قنبري در « اسلحه بزرگ » و سعيد مقدم‌منش در « 2 مرد در شهر ». « اسلحه بزرگ » زماني دوبله شد كه مسوولان اجازه نمي‌دادند فيلم های دلون با صداي خسروشاهي پخش شود، ظاهرا به اين دليل كه دلون براي علاقه‌مندان سينما به اسطوره تبديل شده بود. وقتي جلال مقامي گويندگي به جاي اين بازيگر را نپذيرفت و ايرج ناظريان هم با وجود توافق اوليه خودداري كرد، قنبري براي اين‌كه راه براي نمايش فيلم‌هاي دلون هموار شود، تصميم گرفت اين فيلم را به هر شكل ممكن دوبله كند و خودش گويندگي اين بازيگر را بر عهده گرفت.
بعد از اين ماجرا ممنوعيت آلن دلون با صداي خسروشاهي برطرف شد . « 2 مرد در شهر » ماجراي ديگري دارد. اين فيلم كه ظاهرا دوبله اول آن موجود يا باب ميل مسوولان تلويزيون نبوده سال گذشته با سرپرستي اكبر مناني مجدد دوبله و نمايش داده شد . از خسروشاهي هم براي گويندگي دلون دعوت شد اما وي كه چند سالي است با مسوولان امور دوبلاژ تلويزيون دچار مشكل شده نپذيرفت . مقدم‌منش تنها كسي بود كه قبول كرد به جاي دلون صحبت كند و به اين ترتيب يك دوبله فوق‌العاده بد ديگر به مجموعه دوبله‌هاي ايران اضافه شد .
سليقه شخصي نگارنده، تغيير نكردن دوبلور بازيگران در آثار مختلف است . مگر اين كه گريم بازيگر آن قدر متفاوت باشد كه صداي دوبلور هميشگي‌اش تحت هيچ شرايطي مناسب وي نباشد ، مثل داستين هافمن در فيلم « هوك » . به نظر مي‌رسد علاقه‌مندان دوبله نيز تثبيت يك دوبلور براي يك بازيگر را مي‌پسندند و جمله‌اي كه يكي از بينندگان فيلم « اسلحه بزرگ » در سينماي نمايش‌دهنده آن گفته مويد اين حرف است: « چرا آلن دلون به جاي خودش حرف نزده؟! » يا واكنش‌ها و اعتراض شديدي كه بينندگان فيلم « طالع نحس » ـ با گويندگي همايون ايران‌پوي به جاي گريگوري پك ـ نشان داده‌اند و گفته‌اند:« صداي اصلي‌اش كجاست؟! » .
محمدرضا کلانتر
(این مطلب قسمتی از مقاله ای است که درباره دوبله های رابین ویلیامز ، آلن دلون و توشیرو میفونه نوشته و15 مرداد سال 1390 در قاب کوچک - ضمیمه روزنامه جام جم - چاپ شده است.)
